Jak ogólnie wiadomo z komunikatami i Ministerstwami różnie bywa i bywało… są komunikaty, są usuwane, znikają, trudno je znaleźć…
Poniżej przedstawiam komunikat Ministerstwa Rozwoju (Departament Turystyki) i odpowiedzi na najbardziej popularne pytania w obecnej sytuacji.
Ministerstwo Rozwoju 13.03.2020
Ryzyko zakażeń koronawirusem powoduje zakłócenia w ruchu turystycznym. W związku z tym przygotowaliśmy dla Was odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. Zachęcamy do zapoznania się z odpowiedziami oraz do podejmowania przemyślanych decyzji w zakresie odstępowania od umów o udział w imprezach turystycznych.
W każdym przypadku podejmowania przez podróżnego decyzji o odstąpieniu od umowy o udział w imprezie turystycznej wskazane jest rozważenie możliwości przełożenia terminu rozpoczęcia imprezy. W dynamicznie rozwijającej się sytuacji zagrożenia epidemicznego na świecie pamiętajmy, że priorytetem dla każdego w tej chwili powinno być zadbanie o zdrowie i bezpieczeństwo swoje i swoich najbliższych.
1.Co to są nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności?
Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o imprezach turystycznych oraz powiązanych usługach turystycznych przez nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności należy rozumieć sytuację pozostającą poza kontrolą strony powołującej się na taką sytuację, której skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądne działania. Ponadto w preambule dyrektywy turystycznej wskazano, że nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności mogą obejmować przykładowo działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej.
2.Czy podróżny ma prawo odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej?
Tak. Podróżny może odstąpić od umowy w każdym czasie przed rozpoczęciem imprezy bez obowiązku podawania powodu odstąpienia. Ustawa wyróżnia dwa rodzaje odstąpienia od umowy, tj. w przypadku w którym ponosi się opłatę za odstąpienie oraz odstąpienie bezkosztowe. Odstąpienie od umowy bez podawania przyczyny może wiązać się z obowiązkiem uiszczenia na rzecz organizatora opłaty za odstąpienie od umowy. Ustawa o imprezach turystycznych oraz powiązanych usługach turystycznych wymaga aby opłata za odstąpienie odpowiadała cenie imprezy turystycznej pomniejszonej o zaoszczędzone koszty lub wpływy z tytułu alternatywnego wykorzystania danych usług turystycznych (art. 47 ust. 2) lub była uzależniona od tego, w jakim czasie przed rozpoczęciem imprezy turystycznej doszło do odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej, od spodziewanych oszczędności kosztów oraz spodziewanego dochodu z tytułu alternatywnego wykorzystania danych usług turystycznych (art. 47 ust. 3). Drugi rodzaj odstąpienia od umowy to odstąpienie tzw. bezkosztowe, które przysługuje między innymi w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego.
3.Jakie są uprawnienia podróżnego do bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej, w trybie określonym w art. 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych oraz powiązanych usługach turystycznych?
Zgodnie z art. 47 ust. 4 ustawy podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie przed jej rozpoczęciem bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać w takiej sytuacji wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia. Samo wystąpienie nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie nie uprawnia podróżnego do bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej. Dopiero gdy będzie można dowieść, że nadzwyczajne i nieuniknione okoliczności miały znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego można bezkosztowo odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej. Tytułem przykładu podróżny może bezkosztowo odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej gdy w miejscu docelowym odnotowano wiele przypadków zarażenia koronawirusem, w związku z czym loty do miejsca docelowego nie są realizowane, a taki rodzaj przewozu stanowił istotny element imprezy turystycznej. Podróżny będzie mógł bezkosztowo odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej także gdy podstawowym elementem imprezy turystycznej jest udział w wydarzeniu kulturalnym lub imprezie sportowej, które zostały odwołane z powodu odnotowanych przypadków zarażenia koronawirusem w miejscu docelowym. Podróżny nie może natomiast bezkosztowo odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej wyłącznie z powodu stwierdzonych w miejscu docelowym przypadków zarażenia koronawirusem. W każdym przypadku podejmowania przez podróżnego decyzji od odstąpieniu od umowy o udział w imprezie turystycznej wskazane jest rozważenie możliwości negocjowania z organizatorem turystyki możliwości przełożenia terminu rozpoczęcia imprezy.
4.Co oznacza wystąpienie nadzwyczajnych i nieuniknionych okoliczności w miejscu docelowym albo w jego najbliższym sąsiedztwie?
Przez miejsce docelowe należy rozumieć np. miejscowość czy region, w którym ma miejsce impreza turystyczna, a gdzie ogłoszono stan epidemii. Uprawnienie do bezkosztowego odstąpienia od umowy nie będzie miało zastosowania gdy nadzwyczajne i nieuniknione okoliczności wystąpią, co prawda w kraju, w którym odbywa się impreza, ale ich wystąpienie nie będzie miało znaczącego wpływu na realizację imprezy z uwagi np. na odległość między miejscem ich wystąpienia, a hotelem w którym odbywa się impreza, gdy impreza ma charakter stacjonarny, a w ramach jej nie są organizowane wycieczki związane ze znacznym oddalaniem się od miejsca docelowego. W każdym przypadku podejmowania przez podróżnego decyzji o odstąpieniu od umowy o udział w imprezie turystycznej wskazane jest rozważenie możliwości negocjowania z organizatorem turystyki możliwości przełożenia terminu rozpoczęcia imprezy turystycznej.
5.Czy można z dużym wyprzedzeniem bezkosztowo zrezygnować z imprezy z powodu wystąpienia nadzwyczajnych i nieuniknionych okoliczności w miejscu docelowym lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie?
W przypadku rezygnacji przez podróżnego z imprezy turystycznej z dużym wyprzedzeniem (np. marzec 2020) w stosunku do terminu jej rozpoczęcia określonego w umowie o imprezę (np. lipiec 2020) gdy w chwili obecnej nie ma podstaw do przesądzenia, czy w miejscu docelowym lub jego bezpośrednim sąsiedztwie będą występować nadzwyczjne i nieuniknione okoliczności nie wydaje się być wystarczające do skutecznego, bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej. W każdym przypadku podejmowania przez podróżnego decyzji od odstąpieniu od umowy o udział w imprezie turystycznej wskazane jest rozważenie możliwości negocjowania z organizatorem turystyki możliwości przełożenia terminu rozpoczęcia imprezy turystycznej.
6.Czy możliwość bezkosztowego odstąpienia od umowy w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych i nieuniknionych okoliczności w miejscu docelowym lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie dotyczy także imprez turystycznych organizowanych na podstawie umowy generalnej o organizowanie podróży służbowych?
Przepisy ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych stanowią, że nie ma ona zastosowania do imprez turystycznych nabywanych na podstawie umowy generalnej o organizowanie podróży służbowych, zatem uprawnienie do bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej określone w art. 47 ust. 4 ustawy nie będzie miało zastosowania. Określenie warunków rezygnacji z imprezy zawartej na podstawie umowy generalnej, w tym z powodu wystąpienia nadzwyczajnych i nieuniknionych okoliczności należy do stron umowy generalnej (organizatora turystyki oraz przedsiębiorcy) i w zakresie uprawnienia do odstąpienia od umowy zastosowanie będą miały postanowienia konkretnych umów. W każdym przypadku podejmowania przez przedsiębiorcę, który zawarł umowę generalna o organizowanie podróży służbowych, decyzji od odstąpieniu od umowy wskazane jest rozważenie możliwości negocjowania z organizatorem turystyki możliwości przełożenia terminu rozpoczęcia imprezy turystycznej.
7.Czy możliwość bezkosztowego odstąpienia od umowy w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych i nieuniknionych okoliczności w miejscu docelowym lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie dotyczy także imprez turystycznych trwających krócej niż 24 godziny?
Przepisy ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych stanowią, że nie ma ona zastosowania do imprez turystycznych trwających krócej niż 24 godziny, chyba że obejmują nocleg, co oznacza, że uprawnienie do bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej określone w art. 47 ust. 4 ustawy nie będzie miało zastosowania gdy impreza turystyczna trwa krócej niż 24 godziny, za wyjątkiem sytuacji, w której impreza trwająca krócej niż 24 godziny obejmuje także nocleg. Określenie warunków rezygnacji z imprezy trwającej krócej niż 24 godziny, nie obejmujących noclegu, w tym także z powodu wystąpienia nadzwyczajnych i nieuniknionych okoliczności należy do stron umowy (organizatora turystyki oraz podróżnego lub instytucji działającej w jego imieniu). W zakresie uprawnienia do odstąpienia od takiej umowy zastosowanie będą miały postanowienia konkretnych umów, a także wskazania odpowiednich instytucji odpowiadających za zarządzanie danymi placówkami, w których organizowane są takie imprezy. Należy zwrócić uwagę, że wśród imprezy turystycznych trwających, krócej niż 24 godziny i nie obejmujących noclegów znaczącą część stanowią wycieczki szkolne oraz tzw. wycieczki krajoznawcze. W każdym przypadku podejmowania decyzji od odstąpieniu od tego rodzaju umów wskazane jest rozważenie możliwości negocjowania z organizatorem turystyki przełożenia terminu rozpoczęcia imprezy turystycznej.
8.Czy przewidziana w art. 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych możliwość bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej, obejmuje także możliwość odstąpienia od poszczególnych usług turystycznych obejmujących np. zakup biletu oraz ubezpieczenie podróży?
Należy pamiętać, że ustawę o imprezach turystycznych oraz powiązanych usługach turystycznych stosuje się do imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych, ale nie każde połączenie poszczególnych usług będzie prowadzić do utworzenia imprezy turystycznej (art. 5 ustawy) lub powiązanej usługi turystycznej (art. 6 ustawy). Możliwość bezkosztowego odstąpienia od umowy, o którym mowa w art. 47 ust. 4 będzie miało zastosowanie jedynie wtedy gdy zawarcie umowy doprowadziło do utworzenia imprezy turystycznej. Przykładowo w odniesieniu do jednoczesnego zakupu biletu lotniczego wraz z zakupem ubezpieczenia podróży mamy do czynienia z pojedynczą usługą turystyczną – usługą przewozu lotniczego oraz z usługą finasową. Według motywu (17) dyrektywy turystycznej „Usługi finansowe, takie jak ubezpieczenie podróży, nie powinny być uważane za usługi turystyczne.”. W związku z powyższym zakup biletu lotniczego wraz z ubezpieczeniem podróży nie tworzy imprezy turystycznej, zatem w takiej sytuacji nie będzie można skorzystać z bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej, o której mowa w art. 47 ust. 4 ustawy. Z imprezą turystyczną, a zatem z możliwością bezkosztowego odstąpienia od umowy nie mamy także do czynienia w odniesieniu do innych pojedynczych usług turystycznych takich jak usługi transportowe (zakup biletu kolejowego, autobusowego, czy zakwaterowanie w hotelu). Pojedyncza usługa nie stanowi imprezy, również dwie usługi czy nawet trzy – gdy nie tworzą imprezy turystycznej w myśl art. 5 ustawy. Jeżeli mamy do czynienia z usługą czy usługami turystycznymi nie stanowiącymi imprezy turystycznej to do warunków rezygnacji z usługi, w tym ewentualnego zwrotu ceny, mieć będą zastosowanie przepisy prawa właściwe dla przewoźnika czy hotelu oraz postanowienia zawartych umowy. W odniesieniu do poszczególnych usług turystycznych w każdym przypadku podejmowania decyzji od odstąpieniu od umowy wskazane jest rozważenie możliwości negocjowania z usługodawcą przełożenia terminu wykonania usługi.
9.Czy przewidziana w art. 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych możliwość bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej ma zastosowanie także do powiązanych usług turystycznych?
Powiązane usługi turystyczne (PUT) dotyczą, co prawda co najmniej dwóch usług turystycznych, to do ich utworzenia dochodzi jedynie w przypadku określonym w art. 6 ustawy. Możliwość bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej na warunkach określonych w art. 47 ust. 4 ustawy dotyczy jednak wyłącznie imprez turystycznych („4. Podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie (…)”. Zatem przepis ten nie ma zastosowania do powiązanych usług turystycznych.
W odniesieniu jednak do umów obejmujących powiązane usługi turystyczne, tak jak w odniesieniu do imprez turystycznych, wskazane jest rozważenie możliwości negocjowania z przedsiębiorcą przełożenia terminu wykonania takich usług.
10.Czy ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych przewiduje instrumenty minimalizujące straty finansowe organizatorów turystyki?
Tak. Rozprzestrzenianie się na świecie koronawirusa oraz powstałe w ten sposób poważne zakłócenia ruchu turystycznego wymagało wprowadzenia mechanizmu minimalizującego zakładane straty finansowe. Na podstawie ustawy organizatorzy turystyki będą mogli uzyskać zwrot wpłaconych składek na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny (TFG) za imprezy turystyczne, od których odstąpiono lub zostały rozwiązane z przyczyn bezpośrednio związanych z wybuchem epidemii. Dotyczy to umów od których odstąpiono lub które rozwiązano odpowiednio na podstawie art. 47 ust. 4 oraz art. 47 ust. 5 pkt 2.
W opisanej wyżej sytuacji organizator turystyczny może wystąpić do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (UFG) o zwrot wpłaty, nie później niż w terminie 60 dni od dnia odstąpienia od umowy lub rozwiązania umowy. Na podstawie ustawy organizator turystyczny może wystąpić wyłącznie o zwrot składek przekazanych na TFG.
11.Co musi zrobić organizator turystyki, który na podstawie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych chce uzyskać zwrot składek wpłaconych na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny?
Składając do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego wniosek o zwrot wpłat należy wykazać kwotę mającą podlegać zwrotowi oraz dołączyć dokumenty potwierdzające odstąpienie od umowy lub jej rozwiązanie, oświadczenie organizatora turystyki dotyczące daty, w której to oświadczenie lub rozwiązanie stało się skuteczne, korektę złożonej deklaracji, a także wykaz umów, z których wynikają składki podlegające zwrotowi. Wnioski o zwrot wpłat na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny należy składać drogą korespondencyjną na adres Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego: ul. Płocka 9/11, 01-231 Warszawa, z dopiskiem „TFG”. Jednocześnie zalecamy aktywne śledzenie strony internetowej Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego oraz pojawiających się tam informacji dotyczących aktualnej procedury zwrotu składek. Niezłożenie wniosku w ramach szczególnej procedury zwrotu składek oznacza, że obowiązująca dla organizatorów turystyki pozostaje zwykła procedura zarachowania składek na poczet następnych należnych wpłat na TFG. Wykazanie rozwiązanych lub zmienionych umów w złożonej deklaracji upoważnia przedsiębiorcę turystycznego do zarachowania składek wynikających z tych umów na dotychczasowych zasadach.
12.Czy ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych umożliwia zwrot organizatorowi wszystkich składek wpłaconych na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny?
Nie. Zwrot składek na podstawie ustawy dotyczy tylko i wyłącznie składek odprowadzonych za imprezy turystyczne, od których odstąpiono lub które zostały rozwiązane z przyczyn bezpośrednio związanych z wybuchem epidemii. Dotyczy to umów od których odstąpiono lub które rozwiązano odpowiednio na podstawie art. 47 ust. 4 oraz art. 47 ust. 5 pkt 2.
13.Czy istnieje możliwość uruchomienia środków zgromadzonych w Turystycznym Funduszu Gwarancyjnym w innych celach niż zabezpieczenie podróżnych przed skutkami niewypłacalności organizatora turystyki?
Nie. Ustawa o imprezach turystycznych oraz powiązanych usługach turystycznych precyzyjnie określa przeznaczenie oraz zasady uruchomienia środków zgromadzonych na rachunku TFG. Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy środki te przeznaczone są na pokrycie kosztów i zwrot wpłat, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, a uruchamiane są dopiero w przypadku gdy środki finansowe pochodzące z zabezpieczeń finansowych przedsiębiorcy turystycznego okażą się niewystarczające na ich pokrycie. Tryb uruchamiania środków przewiduje z kolei art. 21 ustawy. Środki zgromadzone na TFG służą ochronie majątkowej podróżnego ale dopiero w momencie niewypłacalności przedsiębiorcy oraz jedynie gdy środki pochodzące z innych zabezpieczenia finansowych przedsiębiorcy turystycznego, o których jest mowa w ustawie (gwarancja ubezpieczeniowa lub gwarancja bankowa, umowa ubezpieczenia na rzecz podróżnych) nie wystarczą na pokrycie zobowiązań przedsiębiorcy związanych z zawartymi umowami o udział w imprezie turystycznej lub z utworzeniem powiązanych usług turystycznych. Ustawa nie przewiduje możliwości zwrotu wpłat wniesionych przez podróżnych, wypłaty odszkodowania, zadośćuczynienia czy jakichkolwiek innych wypłat ze środków TFG niż te opisane powyżej.
Na podstawie: Ministerstwo Rozwoju (Departament Turystyki):
https://www.gov.pl/web/rozwoj/poradnik-dla-podroznych-oraz-organizatorow-turystyki
***
Do tego wpisu zachęciło mnie pewne wydarzenie. Podczas rozmowy z jednym z biur podróży, które „poszukiwało” pilota wycieczek na wyjazd do…
W tym roku spora ilość osób nie wyjechała zagranicę, a urlop spędziła w Polsce. Szacuje się, że było to około 15-20% osób. Kierunki zagraniczne, zmieniliśmy na polskie morze i góry. Zapewne wiele osób się teraz zastanawia:
